14 maart 2025 ​Rondetafelgesprek drie nieuwe Vrienden van Techniek:

Regiobelang boven bedrijfsbelang

Jelle Flokstra verloor vanuit een studie commerciële economie uiteindelijk zijn vakhart aan technische recruitment. Momenteel is hij senior talent scout bij Linthorst Apeldoorn, eerder deed hij onder andere ervaring op bij Van der Sluis in Genemuiden als recruiter: “Bij Linthorst ben ik, samen met mijn team, verantwoordelijk voor alle instroom van medewerkers. van jong tot ouder en inclusief zijinstroom.” Jelle leerde eerder de Vrienden van Techniek via Van der Sluis kennen: “Een supermooi concept waarvan nu ook Linthorst lid is geworden. Samen bereiken we voor instroombevordering van leerlingen en contacten met de scholen veel meer dan op individuele basis. Het gaat erom dat je in de regio samen de verbinding maakt. Via de Vrienden van Techniek kunnen we veel ruimer en gerichter mensen interesseren voor het vak. Komen ze vervolgens bij Linthorst werken? Prima! Maar, als ze bij andere vrienden van de VvT gaan werken, dan is dat ook goed. Het gaat ons meer om de bedrijfseconomische belangen van de regio dan om ons eigen bedrijfsbelang.” Hans Kooijker onderschrijft die visie van Jelle: “Om mensen enthousiast te krijgen voor techniek kun je inderdaad beter samen optrekken. Ook wij stellen, net als Linthorst, daarin het belang van de regio Zwolle en omstreken boven ons eigen belang.”

Dubbelfunctie binnen SPIE Nederland

Hans Kooijker is vanuit SPIE vestiging Wijhe het centrale aanspreekpunt voor opleiders in de regio noord- oost, met de focus op bedieningscentrales voor bruggen, sluizen, stuwen en gemalen. Vanuit dat perspectief is Hans bij SPIE tevens actief als accountmanager overheden: “Ik heb een technische achtergrond, begon als monteur, belandde ‘binnen’ en groeide via allerlei rollen in het projectmanagement door naar accountmanagement. Sinds vier jaar ben ik eveneens verantwoordelijk voor ons leerlingenbeleid op de vestiging en onderhoud ik in Zwolle en omgeving actieve contacten met vmbo, mbo en hbo. Alles in dat werk draait om jonge mensen enthousiast maken voor techniek.” SPIE is sinds een jaar of twee betrokken bij de VvT en sinds een halfjaar formeel lid.

VvT ervaren als cruciaal platform

Klaas Oostra heeft decennialange ervaring in de techniek: “De Vrienden van Techniek is een cruciaal platform en met enthousiasme hebben we ons opnieuw aangesloten. In de oude setting was ik zelfs een jaar of vier penningmeester.” Klaas is medeoprichter van KOVO met vestigingen in Staphorst, Assen en Hengelo. Inmiddels leidt hij KOVO alleen. KOVO adviseert woning- en gebouweigenaren op het gebied van alle woning- en gebouwgebonden installaties: “Mijn opleidingsloopbaan verliep langs LTS-MTS-HTS, de oude route. Ik ben pur sang techneut en voel mij de laatste vijf jaar meer senior adviseur installatietechniek en klimaatoplossingen dan directeur. Inhoudelijk ligt daar toch meer mijn vakhart.”

Uitermate geschikte regio voor technisch onderwijs

Hans, Klaas en Jelle beschrijven de bedrijfseconomische, technische en onderwijssituatie in de regio Zwolle en omstreken. Hans: “Dit is een hele geschikte regio voor technisch onderwijs. Met het Deltion hebben we een enorm groot en technisch veelzijdig ROC in ons midden. Dat werkt als een magneet op jong, technisch talent. Tel daarbij op dat Zwolle geografisch centraal is gelegen, een stad met een enorme expansiedrang. Vanuit al deze gunstige omstandigheden, ook met veel technische bedrijven, moeten we de jeugd er veel meer van doordringen dat studeren op mbo-niveau en werken in de techniek machtig mooi is en heel veel kansen biedt. De richting maakt mij niet uit, van constructietechniek en mechatronica tot en met elektrotechniek: de kansen in al die richtingen liggen voor de jeugd voor het oprapen.” Klaas: “We opereren in een economisch sterke en diverse regio met veel soorten industrie en mkb-maakbedrijven én met stevige samenwerkingsverbanden.”

Geen behoefte aan eigen bedrijfsscholen

Hoe kijken de bedrijven aan tegen een eigen bedrijfsschool? “Hans: “Wij kiezen bij SPIE heel duidelijk voor de samenwerking met Deltion, zij leiden theoretisch op en wij in de pure praktijk op de projecten.” Jelle: “Klopt, we kunnen ook in deze regio gewoon niet zonder de expertise van een ROC. Ik zie de bedrijfsscholen als paddenstoelen uit de grond schieten, maar uiteindelijk heb je ook de ROC’s hard nodig voor het theoretische deel. Daarmee voorkom je dat de technische bedrijven ook nog eens zelf heel veel energie in de theorie moeten stoppen.” Hans: “Ik onderschrijf dit, vanaf de eerste dag lopen onze BBL’ers mee op projecten, onder begeleiding uiteraard. Daar leren ze de praktijk en Deltion vult de theorie aan.”

Verschillende visies op zijinstromers

Klaas noemt de goede ervaringen met zijinstromers: “Die komen blanco binnen en we leiden hen intern op. Wel is daar onlosmakelijk aan verbonden dat ze een BBL-traject bij Deltion doorlopen.” Jelle: “Wij vinden het lastig om zijinstromers snel, goed en op niveau inzetbaar te krijgen. Dit vooral in relatie tot het pittige niveau waarop onze monteurs acteren met de hoogwaardige installaties die wij bezitten en beheren, zoals een hoogtemperatuur warmtepomp waar we patent op hebben. Je kunt, denk ik, makkelijker zijinstromen in de woningbouw dan in de utiliteit.” Klaas: “In een kantooromgeving zoals bij ons geeft het inderdaad een andere dynamiek met zijinstromers dan in de montage. We hebben binnen KOVO zijinstromers met succes opgeleid, waarvan een deel nu elders een sterspeler is op hun vakgebied. In de techniek en in de regio, dat is toch geweldig?”

Focus op fase van pure onwetendheid

Hans stond inmiddels al een aantal keer vanuit SPIE op de Boulevard van Techniek onder de paraplu van de VvT: “Je merkt dat jongeren en hun ouders vaak geen idee hebben van wat er te koop is binnen de techniek. Een terugkerende vraag die ik hoor is: ‘Wat kan ik er dan mee worden?’ Dan zeg ik vaak, om de mogelijkheden te schetsen en de ogen te openen: ‘Je kan wel directeur worden bij SPIE!’ Ofwel: voordat jongeren en hun ouders techniek als studie afwijzen zit er überhaupt nog een fase voor van pure onwetendheid. Dáár moeten we op inspelen, vind ik.”

Meer positieve beïnvloeding richting basisscholen

Jelle herkent wat Hans zegt: “Wel zie ik de situatie verbeteren. Deltion legt bijvoorbeeld steeds meer connecties met basisscholen, dus positieve beïnvloeding voor techniek nog voordat ze techniek afwijzen. Toch zien vooral ouders techniek nog als vies en pushen ze hun kinderen voor kantoorbanen. Maar de mensen die deze kantoren máken en verwarmen zijn misschien nog wel harder nodig dat de mensen die op kantoor zitten.” Jelle refereert aan een recent onderzoek: “Als afgestudeerde mbo’er 4 start je inmiddels met een beter salaris dan een hbo’er! Die stijging in dat salaris is zelfs dubbel zo hard verlopen.” Hans: “Het imago dat de salarissen laag zouden zijn in de techniek wordt inmiddels al door de feitelijke werkelijkheid weerlegd.”

Moeite om juiste tone-of-voice te vinden

Klaas benadrukt dat het al jaren niet lukt, en ook nu nog niet, om de tone-of-voice te vinden om de nieuwe, jonge generatie en hun ouders op tijd en goed te bereiken voor techniek: “Daar zijn veel redenen voor: techniek staat ver van hen af en de ouders pushen hun kinderen richting havo en vwo. Ouders met een niet-Westerse achtergrond zien techniek vaak niet als een goede keuze voor hun kinderen. Daar ligt nog een enorme taak.”

Advies: maak techniek aanschouwelijk in een maatschappelijke context

Klaas houdt een pleidooi voor de Week van de Techniek voor groep 7 van de basisscholen: “Een dijk van een evenement, maar we halen tegenwoordig niet meer de aantallen van voorheen.” Hans geeft aan dat je dit soort evenementen ook kleinschaliger kunt aanvliegen: “Vanuit SPIE nemen we naar de jeugd een 3D geprinte brugmaquette mee. Het lijkt speelgoed, maar dan wel voor grote jongens en meisjes, bijvoorbeeld op scholen maak je daarmee een enorme impact. Dat lukt vooral als je techniek niet als een geïsoleerd fenomeen presenteert, maar in de maatschappelijke context. Namelijk, als we een brug niet goed onderhouden komt er heel veel bedrijfsmatig en maatschappelijk verkeer tot stilstand. Dus, maak techniek in een bredere context aanschouwelijk, focus op de zingeving van techniek, en je bereikt wellicht veel meer leerlingen.” Jelle: “In deze regio springen de innovatieve kansen op het vlak van de energietransitie, duurzaamheid en netcongestie er echt uit. Die actuele issues spreken de huidige jonge generatie intrinsiek aan en kunnen we als etalage gebruiken om voor de regio Zwolle en omstreken heel gericht technisch talent binnen te halen.”

Terugloop technici opvangen met koppeling techniek met ICT

Hans: “Die kansen liggen er voor jongeren ook op het vlak waarop wij actief zijn vanuit SPIE: data gedreven assetmanagement met een voorspellend vermogen voor het tijdig onderhoud en een maximale beschikbaarheid van bruggen, gemalen en meer. Dus de koppeling van techniek met ICT, die zien we veel meer. Vroeger hadden we brugwachters per brug, nu hebben we brugbedieningscentrales die veel bruggen tegelijk bedienen. Met deze slimmere systemen kunnen we met minder technici meer bereiken. Hiermee kunnen we voor een deel de terugloop van technici opvangen door slimme oplossingen met ICT, zoals het inrichten van netwerken. Jonge mensen bij SPIE maak ik altijd duidelijk dat je misschien start als monteur, maar er alle kans is om vanuit je eigen interesse een enorm diepgaande specialisatie in een specifiek facet van het werk van SPIE door te maken zoals ICT.”

Veel jongeren zijn zoekend, haak daar op aan

Klaas: “Dat klopt, maar ik zie in Assen, waar ik ook werk, een machtig mooi Techlab en Techhub waar heel veel partijen geld en energie in steken. Toch krijgen ze het niet vol met de jeugd.” Jelle: “Het blijft gewoon heel lastig om mensen enthousiast te maken voor het vak. Het is maar een kleine groep die uit de grond van zijn of haar hart zegt: ‘Ik wil intrinsiek techniek gaan doen.’ Zelf wist ik ook niet wat ik wilde en kwam ik via de commerciële economie uiteindelijk in de techniek terecht. Ik ben ervan overtuigd dat heel veel jonge mensen al zoekend, en niet echt overtuigd, voor een studie kiezen. Het is onze taak hen al veel eerder en gerichter naar techniek te leiden.” KOVO zit met haar focus op technisch tekenaars mbo 4 meer aan de kantoorkant. Klaas: “Maar door het gebrek aan goede technische tekenaars zien we zelfs onze bedrijfsgroei afremmen. Daarom switchen we nu meer naar het werven van energieadviseurs. Heb je die groep eenmaal in huis vanuit een niet-technische taal en werving? Dan merken we dat we hen echt wel enthousiast krijgen voor techniek.”

Veel meer focussen op keuzefase vóór BBL

Hans herkent wat Jelle en Klaas zeggen: “Jonge mensen die bij ons een BBL-traject starten weten vaak niet zo goed wat ze willen. Tijdens hun BBL-traject ontdekken ze gaandeweg vanzelf wat ze wel en niet leuk vinden, dit verloopt bijna als vanzelf en uiteraard geven we hen daar begeleiding in. Vanuit onze branche zie ik bijvoorbeeld heel veel kansen voor jonge mensen op het vlak van mechatronica omdat we met SPIE zowel in de metaal als elektrotechniek opereren. Dus, eenmaal binnen, lukt het wel. We moeten ons veel meer focussen op de fase daarvoor, dus het laten ontvlammen bij jonge mensen van de vonk voor techniek. Als ze jonger zijn dan de BBL-leeftijd moet het zaadje al geplant zijn.”

Aandacht voor modern ondernemerschap

Ook geeft Klaas aan dat het moderne ondernemerschap een rolt speelt bij de werving: “De jonge generatie werknemers is gewend om meer thuis te werken en minder uren te maken doordat er meer aandacht is voor de privésituatie. Daar moeten we rekening mee houden, en ik vind het ook logisch, maar soms twijfel ik of de BV Nederland dit kan trekken en we de nieuwe generatie medewerkers in de techniek niet te veel pamperen.” Jelle: “Binnen maken we het voor onze technici zo aantrekkelijk mogelijk, maar de buitenmensen moeten vaak heel vroeg op, de bus in naar projecten ver weg, en zijn laat thuis. Dat is een facet van het vak dat niet zomaar zal verdwijnen en de keuze daarin zal per techniekbedrijf verschillen.” Hans: “Maar met die projecten door het hele land bied je wel blijvend uitdaging en afwisseling en kun je je technici beloven dat geen dag hetzelfde is. Wij merken dat die afwisseling heel belangrijk is om je technische medewerkers te blijven binden.”

Advies aan VvTT

ot slot, wat geven de geïnterviewden als advies aan de VvT mee? Klaas: “Nog meer impact maken.” Hans: “Als je de VvT niet kent, doorgrond je niet zo snel wat de impact van deze samenwerking kan zijn. Nu we daadwerkelijk vriend zijn, zie ik dat het de enthousiaste mensen binnen de VvT zijn die in de regio het verschil helpen maken.” Jelle: “Toen ik mij eenmaal in de VvT verdiepte, zag ik in dat we deze organisatievorm heel goed in de regio Zwolle en omstreken kunnen gebruiken. Wel is het belangrijk, denk ik, dat de VvT er goed over nadenkt waar zij over vijf jaar willen staan en we in zowel het onderwijs als het bedrijfsleven het verschil blijven maken.”